Projekt realizowany był w ramach grantu Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki "Ludność historycznego powiatu lubelskiego w latach 1594-1900 w świetle rejestracji metrykalnej" (11H 12 0505 81). Zakłada on dwa nadrzędne cele. Pierwszym z nich jest skatalogowanie i digitalizacja staropolskich ksiąg metrykalnych przechowywanych w archiwach parafialnych Lubelszczyzny. Drugim, wykorzystanie wypisów z ksiąg metrykalnych w postaci liczb ruchu naturalnego do badań nad historią zaludnienia wschodniej Polski. Co ważne, utworzenie kopii cyfrowych ksiąg metrykalnych i udostępnienie w Internecie nie tylko zabezpieczy je przed zniszczeniem, ale pozwoli na ich wykorzystanie szerokiemu gronu badaczy.
Klucz wyboru obiektów, a tym samym zasięg terytorialny badań, stanowiły granice powiatu lubelskiego z ok. 1564 r. Na tak wyznaczonym obszarze funkcjonowały 54 parafie, których liczba wzrosła do 62 pod koniec XIX wieku. Zważywszy, że historyczne granice powiatu lubelskiego wyznaczone na mapie opublikowanej w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk (Województwo lubelskie w drugiej połowie XVI wieku, oprac. S. Wojciechowski, Warszawa 1966) wzbudzają kontrowersje, wytypowany obszar należy traktować jako umowny. Wątpliwości dotyczą przede wszystkim rozgraniczenia powiatu lubelskiego i powiatu urzędowskiego, w pozostałej części były to granice naturalne (Wisła, Tyśmienica, Wieprz oraz wzniesienie Zachodniego Roztocza).
Zakres chronologiczny badań wyznacza z jednej strony obecność najstarszych ksiąg metrykalnych (Lublin 1582), a z drugiej rok 1900. Na końcową datę wpływają czynniki natury źródłowej i demograficznej. W 1897 r. został przeprowadzony pierwszy i jedyny w dziejach Królestwa Polskiego powszechny spis ludności. Ponadto na początku XX wieku na ziemiach polskich zaszły przemiany demograficzne, skutkujące trwałym spadkiem współczynników rodności oraz zgonów.
Prace dokumentacyjne uzupełnione przeliczeniem liczb ruchu naturalnego będą stanowiły kontynuację badań nad wartością źródłową rejestracji ciągłej, rozpoczętych przez środowisko historyków lubelskich w latach 50. XX wieku. Ich inicjatorem i kierownikiem był prof. Zygmunt Sułowski. Podjął on zakrojone na szeroką skalę badania nad zaludnieniem wschodniej Polski wykorzystując m. in. zestawienia ruchu naturalnego diecezji lubelskiej z 1901 r. Obok sprawdzenia wiarygodności zestawień statystycznych postawił sobie za cel wyznaczenie współczynników ruchu naturalnego, określenie poziomu dynamiki rozwoju ludnościowego, a ostatecznie ustalenie zaludnienia. Żmudne prace dokumentacyjne oraz analityczne napotkały po pewnym czasie na problemy, głównie natury finansowej, w związku z tym efekty całej akcji nie przyniosły oczekiwanych rezultatów. Drukiem wydano kilka cennych artykułów autorstwa członków tego zespołu.
Dane o ruchu naturalnym omawianego obszaru zostaną wykorzystane do kompleksowej analizy demograficznej. W tym celu zostanie zastosowana metoda inverse projection (i jej odmiany) - nowatorska na gruncie polskich badań demografii historycznej. Metodę projekcji odwróconej użyto przy rekonstrukcji krajobrazu demograficznego takich państw jak: Anglia (1541-1871), Norwegia (1735-1974), Szwecja (1750-1875), Włochy (1750-1911), a także mniejszych obszarów jak miasta czy okręgi parafialne, np. Colyton (1545-1834), Pays de Caux (1530-1700), Amsterdam (1680-1921). Podobne badania nad przeszłością demograficzną szeroko rozumianej Lubelszczyzny umożliwią oszacowanie poziomu ważnych wskaźników demograficznych, w tym współczynnika umieralności oraz poznanie struktury wiekowej populacji. Dodatkowo zostanie podjęta próba udoskonalenia wspomnianej metody o techniki umożliwiające włączenie w zakres analizy rejestracji ślubów, a w konsekwencji określenie poziomu płodności małżeńskiej. W efekcie otrzymamy unikalne dane, przydatne do konstruowania modeli opisujących zależności między systemem demograficznym, środowiskiem i porządkiem ekonomicznym. Opublikowane wyniki badań będą stanowiły asumpt do dalszych rozważań nad przeszłością demograficzną kraju. W celu maksymalizacji użyteczności zebranego materiału źródłowego zostanie utworzona baza danych rozbudowana o odpowiednią aplikację - Geographical Information System (GIS).
